PROJEKT MŁODZIEŻOWY W RAMACH PROGRAMU CEO „Globalna szkoła. razem dla klimatu” 

STAN CZYSTOŚCI POWIETRZA W CZAPLINKU A ŹRÓDŁA OGRZEWANIA 

W roku szkolnym uczniowie klas 8 Szkoły Podstawowej w Czaplinku  realizują ogólnopolski program  Centrum Edukacji Obywatelskiej  „Globalna szkoła. Razem dla klimatu”. Jego główne cele to: 

• zdobycie wiedzy na temat globalnych przyczyn i skutków zmiany klimatu i powiązanie ich z kontekstem lokalnym,  

• pozyskanie informacji jak w odpowiedni sposób uczyć i mówić o klimacie oraz innych wyzwaniach i współzależnościach globalnych w szkole,  

• wzmocnienie krytycznego myślenia oraz refleksji nad relacją człowieka z otaczającym go światem i z innymi istotami, 

• rozwinięcie odpowiedzialności i zaangażowania  uczniów i uczennic,  

• pogłębienie wiedzy nt. metody projektu młodzieżowego i realizacja razem z zespołem uczniowskim projektu młodzieżowego poświęconego klimatowi. 

Projekt uczniowski zakładał badanie stanu czystości powietrza w Czaplinku metodą skali porostowej, wywiad w Urzędzie Miejskim w wydziale ochrony środowiska na temat źródeł ogrzewania oraz stanu czystości powietrza, ankietowanie uczniów oraz dorosłych mieszkańców Czaplinka na temat stanu czystości powietrza oraz udziału różnych źródeł ogrzewania w zanieczyszczeniu tego powietrza. 

Uczniowie klasy 8e  odnajdowali w różnych częściach miasta porosty oraz za ich pomocą określali nr strefy zanieczyszczenia powietrza.  Porosty odznaczają się bardzo wysoką wrażliwością na zanieczyszczenie zwłaszcza dwutlenkiem siarki. Już nawet niewielkie stężenia zanieczyszczeń w powietrzu mogą spowodować wymieranie porostów. W pierwszej kolejności wymierają porosty krzaczkowate następnie porosty listkowate i na końcu skorupiaste. Z tego powodu porosty są bardzo dobrymi organizmami określającymi zanieczyszczenie atmosfery. 

Skala porostowa 

 

 

STREFA I – SZCZEGÓLNIE SILNIE ZANIECZYSZCZONE POWIETRZE=PUSTYNIA POROSTOWA 

STREFA II-BARDZO SILNIE ZANIECZYSZCZONE POWIETRZE 

STREFA III-SILNIE ZANIECZYSCZONE POWIETRZE 

STREFA IV-ŚREDNIO ZANIECZYSZCZONE POWIETRZE 

STREFA V- WZGLĘDNIE MAŁO ZANIECZYSZCZONE POWIETRZE 

STRFA VI-NIEZNACZNIE ZANIECZYSZCZONE POWIETRZE 

STREFA VII-POWIETRZE CZYSTE 

 

 

 

 

 

 

 

 Strefy  zanieczyszczenia powietrza w Czaplinku wg skali porostowej: 

 

 

 Zdjęcia porostów na ulicach Czaplinka wykonane przez uczniów: 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wyniki ankiety wśród uczniów: 

W badaniu ankietowym przeprowadzonym w marcu 2023 wzięło udział 113 uczniów klas 7-8. Blisko 52 % spośród nich to mieszkańcy domów jednorodzinnych. 72% spośród ankietowanych zamieszkuje w domach wybudowanych przed  rokiem 2000. Prawie 64 % badanych twierdzi, że ich domy są ogrzewane za pomocą źródeł emitujących dymy i pyły czyli – piece co, kominki, kozy,piece kaflowe. Pozostali jako źródło ogrzewania ich domów i mieszkań wskazali ogrzewanie gazowe oraz elektryczne. Jeśli chodzi o rodzaj paliwa to  to 62 % uczniów podało że jest nim węgiel , 25% wskazało na drewno. Wg uczniów koszt roczny ogrzewania w ich gospodarstwach domowych to kwota od 500 zł do 8000. Ciepłą wodę wg 39 % badanych ogrzewa kocioł na paliwo stałe, 33% wskazało piec gazowy  a 23 % bojler elektryczny. Tylko 5 % wskazało na kolektory słoneczne jako źródło ciepłej wody w  ich domach. Około 19 % ankietowanych przyznało, że w ich domach są stosowane odnawialne źródła energii. Tylko 15 % badanych chciało by mieć takie źródło energii w domu. 27%  uczniów uważa że powietrze w Czaplinku jest czyste. Pozostali twierdzą że jest zanieczyszczone. Niewielu potrafiło wskazać skutki tych zanieczyszczeń dla przyrody i ludzi. Jako najważniejsze wskazywali: choroby – np. nowotwór płuc,astma  oraz wymieranie gatunków roślin i zwierząt. 

 

Wyniki ankiety wśród mieszkańców: 

W badaniu ankietowym przeprowadzonym w marcu 2023 przez uczniów wśród dorosłych mieszkańców Czaplinka wzięło udział 51 osób.  Prawie 60 % ankietowanych to mieszkańcy domów wielorodzinnych. Zdecydowana większość zamieszkuje budynki starsze – wybudowane przed 2000r. Spośród ankietowanych aż 75% stosuje rodzaj ogrzewania emitujący zanieczyszczenia pyłowe do atmosfery – piece co, piece kaflowe, kominki, kozy. 

Szacowany koszt stosowanego paliwa na rok wg ankietowanych to – od 2000 do 8000.  

Tylko niecałe 6 % badanych przygotowuje ciepłą wodę wykorzystując kolektory słoneczne. Prawie 50 % wykorzystuje do tego celu gaz.  20 % wykorzystuje kotły na paliwa stałe. Pozostali ogrzewają wodę za pomocą bojlerów elektrycznych. 

Prawie 20 % spośród ankietowanych stosuje odnawialne źródła energii – fotowoltaikę, pompy ciepła.  31% badanych planuje wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Prawie 57 % badanych uważa, że powietrze w Czaplinku jest czyste – pozostali  uważają że jest zanieczyszczone – szczególnie w okresie grzewczym. 23% ankietowanych brało udział w programie „ Czyste powietrze” 

 

Dane zebrane podczas spotkania w Urzędzie Miejskim w Czaplinku. Z uczniami rozmawiała pani Katarzyna Trzcińska inspektor ds. ochrony środowiska: 

Poniżej przedstawione dane pochodzą z Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków której obowiązek prowadzenia posiada Urząd Miejski w Czaplinku. Baza posiada na obecną chwilę około 75% wykazanych budynków na terenie gminy Czaplinek.  

 

ŹRÓDŁA OGRZEWANIA: 

 

- PIEC CO – 1714 punktów adresowych; 

- PIEC KAFLOWY – 368 punktów adresowych; 

- PIEC KUCHENNY – 381 punktów adresowych; 

- KOMINEK Z PŁASZCZEM WODNYM LUB KOZA – 488 punktów adresowych; 

- OGRZEWANIE GAZOWE – 818 punktów adresowych; 

- OGRZEWANIE OLEJOWE – 11 punktów adresowych; 

- OGRZEWANIE ELEKTRYCZNE – 150 punktów adresowych; 

- INNE – 78 punktów adresowych.  

 

 ILOŚĆ BUDYNKÓW, W KTÓRYCH PALIWEM JEST: 

- WĘGIEL I WĘGLOPOCHODNE (EKOGROSZEK) – 902 punktów adresowych; 

- PELLET – 196 punktów adresowych 

- BIOMASA/DREWNO -1349 punktów adresowych; 

- INNE – 28 punktów adresowych.  

ILOŚĆ BUDYNKÓW MIESZKALNYCH, GDZIE CIEPŁĄ WODĘ PRZYGOTWUJE SIĘ ZA POMOCĄ: 

- KOTŁA NA PALIWO STAŁE – 1365 punktów adresowych; 

- PIECA GAZOWEGO – 883 punktów adresowych; 

- BOJLERA ELEKTRYCZNEGO – 376 punktów adresowych; 

- KOLEKTORÓW SŁONECZNYCH – 58 punktów adresowych; 

- INNYCH – 427 punktów adresowych.  

 

  ILOŚĆ BUDYNKÓW MIESZKALNYCH, GDZIE WYKORZYSTUJE SIĘ ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII: 

- FOTOWOLTAIKĘ – 62 punktów adresowych; 

- POMPY CIEPŁA – 89 punktów adresowych; 

- KOTŁY NA BIOMASĘ - 0 

- INNE - 0 

CZY  ISTNIEJE MOŻLIWOŚĆ DOFINANSOWANIA DLA MIESZKAŃCÓW DO MONTAŻU ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII LUB ZAMIANY ŹRÓDEŁ OGRZEWANIA NA BARDZIEJ EKOLOGICZNE? JEŚLI TAK TO JAKIE, W JAKIEJ KWOCIE? 

W budynkach jednorodzinnych na likwidację kopciuchów i zamianę na źródła niskoemisyjne + termomodernizację i montaż odnawialnych źródeł energii jest program „Czyste Powietrze”. 

 

Zakres finansowania: 

• Wymiana nieefektywnych źródeł ciepła na paliwa stałe 

• Modernizacja instalacji wewnętrznych c.o. i c.w.u. 

• Ocieplenie przegród budowlanych 

• Wymiana stolarki zewnętrznej (okna/drzwi/bramy garażowe) 

• Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła 

• Mikroinstalacja fotowoltaiczna 

• Audyt energetyczny/dokumentacja projektowa/ekspertyzy 

Warunki finansowe. Maksymalne kwoty dotacji: 

• Podstawowy poziom dofinansowania: 66 tys. zł 

• Podwyższony poziom dofinansowania: 99 tys. zł 

• Najwyższy poziom dofinansowania: 135 tys. zł 

W budynkach wielorodzinnych na likwidację kopciuchów i zamianę na źródła niskoemisyjne + wymianę stolarki okiennej i drzwiowej jest program „Ciepłe Mieszkanie”. 

Przedsięwzięciem dla beneficjenta końcowego jest demontaż wszystkich nieefektywnych źródeł ciepła na paliwa stałe służących do ogrzewania lokalu mieszkalnego oraz:  

a) zakup i montaż źródła ciepła; 

b) podłączenie lokalu mieszkalnego do efektywnego źródła ciepła w budynku; 

c) demontaż oraz zakup i montaż nowej instalacji centralnego ogrzewania i/lub cwu w lokalu mieszkalnym, instalacji gazowej od przyłącza gazowego/zbiornika na gaz do kotła;  

d) zakup i montaż okien w lokalu mieszkalnym lub drzwi oddzielających lokal od przestrzeni nieogrzewanej lub środowiska zewnętrznego (zawiera również demontaż);  

e) zakup i montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła w lokalu mieszkalnym;  

f) dokumentacja projektowa dotycząca powyższego zakresu. 

 

Intensywność dofinansowania dla beneficjentów końcowych uzależniona jest od dochodów beneficjenta lub osób w jego gospodarstwie domowym i ustalona została na poziomie: 

- podstawowym - do 30% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 15.000 zł, 

- podwyższonym - do 60 % kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 25.000 zł, 

- najwyższym - do 90 % kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 37.500 zł. 

 

Na fotowoltaikę jest program „Mój Prąd” (obecnie zamknięty z uwagi na wyczerpanie środków)  

Do dofinansowania w ramach programu kwalifikowane są następujące koszty:  

1) zakup, montaż, transport oraz odbiór i uruchomienie mikroinstalacji fotowoltaicznych (panele fotowoltaiczne z niezbędnym oprzyrządowaniem; 

 2) zakup, montaż, transport urządzeń służących magazynowaniu energii elektrycznej/ciepła i/lub zarządzania energią objętych przedsięwzięciem; 

 

 

 Dla grantobiorców rozliczających się z wyprodukowanej energii elektrycznej w systemie tzw. net-billing (wniosek o przyłączenie mikroinstalacji do sieci elektroenergetycznej) oraz dla Grantobiorców rozliczających się z wyprodukowanej energii elektrycznej w systemie opustów tzw. net-metering, którzy nie skorzystali z dofinansowania do mikroinstalacji fotowoltaicznej, pod warunkiem przejścia na system rozliczania wyprodukowanej energii elektrycznej tzw. net-billing, wysokość dofinansowania w formie dotacji wynosi do 50% kosztów kwalifikowanych:  

a) dla mikroinstalacji fotowoltaicznej (bez zakupu i montażu dodatkowych elementów, nie więcej niż 6 tys. zł na jedno przedsięwzięcie;  

b) dla mikroinstalacji fotowoltaicznej, do której zakupiony i zamontowany zostanie co najmniej jeden dodatkowy element, nie więcej niż 7 tys. zł na jedno przedsięwzięcie;  

c) dla dodatkowych elementów zwiększających autokonsumpcję energii elektrycznej w zakresie:  

a. magazynowania ciepła – (zasobniki c.w.u zasilane przez pompę ciepła lub kocioł elektryczny, zasobniki c.w.u z grzałką elektryczną, bufory ciepła zasilane przez pompę ciepła lub kocioł elektryczny, bufory ciepła z grzałką elektryczną, bufory ciepła wraz z zasobnikiem c.w.u. stanowiące jedno kompletne urządzenie, pompa ciepła typu powietrze/woda tj. pompa ciepła do c.w.u. + zasobnik c.w.u. lub pompa ciepła do 3 c.w.u. ze zintegrowanym zasobnikiem) - nie więcej niż 5 tys. zł na jedno przedsięwzięcie;  

b. magazynowania energii elektrycznej - (magazyn energii elektrycznej – akumulator o pojemności minimalnej 2 kWh, cena za 1 kWh nie może przekroczyć 6 tys. zł) - nie więcej niż 16 tys. zł na jedno przedsięwzięcie;  

c. systemu zarządzania energią HEMS/EMS - nie więcej niż 3 tys. zł na jedno przedsięwzięcie pod warunkiem zakupu i montażu magazynu energii elektrycznej lub magazynu ciepła.  

 

Dla grantobiorców (Wnioskodawców) rozliczających się z wyprodukowanej energii elektrycznej w systemie opustów tzw. net-metering, którzy skorzystali z dofinansowania do mikroinstalacji fotowoltaicznej m.in. z programu Mój Prąd, pod warunkiem przejścia na system rozliczania wyprodukowanej energii elektrycznej tzw. net-billing, wysokość dofinansowania w formie dotacji wynosi do 50% kosztów kwalifikowanych:  

a) dla mikroinstalacji fotowoltaicznej dla której zakupiony i zamontowany zostanie co najmniej jeden dodatkowy element wskazany w pkt b) ppkt a.-c., nie więcej niż 3 tys. zł na jedno przedsięwzięcie;  

b) dla dodatkowych elementów zwiększających autokonsumpcję energii elektrycznej w zakresie:  

a. magazynowania ciepła – (zasobniki c.w.u zasilane przez pompę ciepła lub kocioł elektryczny, zasobniki c.w.u z grzałką elektryczną, bufory ciepła zasilane przez pompę ciepła lub kocioł elektryczny, bufory ciepła z grzałką elektryczną, bufory ciepła wraz z zasobnikiem c.w.u. stanowiące jedno kompletne urządzenie, pompa ciepła typu powietrze/woda tj. pompa ciepła do c.w.u. + zasobnik c.w.u. lub pompa ciepła do c.w.u. ze zintegrowanym zasobnikiem) - nie więcej niż 5 tys. zł na jedno przedsięwzięcie; 

 b. magazynowania energii elektrycznej - (magazyn energii elektrycznej – akumulator o pojemności minimalnej 2 kWh, cena za 1 kWh nie może przekroczyć 6 tys. zł) - nie więcej niż 16 tys. zł na jedno przedsięwzięcie;  

c. systemu zarządzania energią HEMS/EMS - nie więcej niż 3 tys. zł na jedno przedsięwzięcie, pod warunkiem zakupu i montażu magazynu energii elektrycznej lub magazynu ciepła  

CZY POSIADACIE PAŃSTWO AKTUALNE WYNIKI BADAŃ CZYSTOŚCI POWIETRZA DLA MIASTA CZAPLINEK? JEŚLI TAK TO JAK ONE SIĘ PRZEDSTAWIAJĄ? 

Nie jesteśmy w posiadaniu aktualnego dokumentu nt. jakości powietrza, jednakże na terenie Czaplinka zamontowane są dwa czujniki jakości powietrza firmy Syngeos: 

- na budynku Urzędu Miejskiego w Czaplinku przy ul. Rynek 6, 

- na budynku hali widowiskowo-sportowej przy ul. Wałeckiej 49. 

Wyniki są podawane w czasie rzeczywistym i można je odczytywać za pośrednictwem strony internetowej www.naszepowietrze.pl  oraz aplikacji mobilnej Syngeos – dostępnej na urządzenia z systemem Android oraz iOS. 

 

 

Ogólne wnioski: 

1. Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza jest dwutlenek siarki emitowany do atmosfery, produkt spalania węgla, benzyny,ropy. Dwutlenek siarki reaguje z tlenem atmosferycznym i przechodzi w tritlenek siarki, ten zaś wraz z cząsteczkami wody tworzy kwas siarkowy i w ten sposób powstają tzw. kwaśne deszcze niszczące roślinność. Efekt działania tych związków jest widoczny głównie przy drogach z dużym ruchem ulicznym – tak i w naszym mieście ulice o dużym natężeniu ruchu samochodowego należą do  3 lub 4 strefy porostowej. 

2. W mieście brak jest dużych zakładów emitujących spaliny, szkodliwe dymy i pyły. Najbardziej szkodliwe są te, które powstają w sezonie grzewczym i pochodzą z domów ogrzewanych paliwem stałym – węgiel, drewno. Ten problem wskazywali mieszkańcy pytanie o zdanie na temat czystości powietrza w Czaplinku. Poza sezonem grzewczym stan powietrza w Czaplinku jest na dobrym poziomie. Wskazuje na to rozmieszczenie porostów charakterystycznych dla stref  czystych. 

3. Rozwiązaniem dla podniesienia jakości powietrza w Czaplinku byłoby montowanie filtrów na kominy oraz inwestowanie w odnawialne źródła energii. 

4. Aby chronić atmosferę przed nadmiernym zanieczyszczeniem tlenkiem węgla należy również eliminować z ruchu ulicznego często spotykane samochody o bardzo złym stanie technicznym. 

AUTORZY OPRACOWANIA: uczniowie klas 8e,8a oraz opiekun  Urszula Tokarz